Kardynał Henryk Gulbinowicz, w latach 19701976 administrator apostolski w Białymstoku, w latach 19762004 metropolita wrocławski, został zapamiętany przede wszystkim z czasu, kiedy posługiwał w stolicy Dolnego Śląska. Zapisał się w pamięci wiernych nie tylko jako ordynariusz archidiecezji wrocławskiej, ale również jako jeden z tych hierarchów, którzy od lat osiemdziesiątych XX w. wywierali znaczący wpływ na życie Kościoła polskiego. Był i jest postrzegany jako jeden z niewielu biskupów, który utrzymywał kontakty z opozycją antykomunistyczną i wspierał jej działalność. Te fakty i oceny uzupełnia niniejsza edycja źródłowa, która przybliża trwający od końca 1969 do października 1985 r. dialog operacyjny z funkcjonariuszy Departamentu IV MSW z ks. Gulbinowiczem. Początkowo, w latach 19701975, duchowny był traktowany przez nich jako kandydat na TW, później incydentalnie określano go jako kontakt operacyjny, raz jako kontakt poufny. Najczęściej jednak konwersacje z nim określano jako rozmowy operacyjne, rozmowy czy spotkania co świadczy o traktowaniu go jako kontaktu operacyjnego. Jednocześnie należy zaznaczyć, że w ewidencji operacyjnej w latach 19701986 ks. Gulbinowicz pozostawał zarejestrowany jako kTW. Wspomniane kontakty nie zostały dotychczas omówione w literaturze przedmiotu, pominięto także fakt uznawania abp. Gulbinowicza przez funkcjonariuszy SB za kontakt operacyjny, stąd potrzeba szczegółowego przedstawienia oraz opatrzenia aparatem krytycznym. To także początek realizacji zaprojektowanego w Komańczy programu duszpasterskiego Wielkiej Nowenny. Szczególnym wydarzeniem opisanym na kartach tego tomu jest podróż do Włoch wiosną 1957 r. Tom zawiera także relacje ze spotkań z ludźmi władzy - ostatnie dwa miesiące 1956 r. oraz rok 1957 to bowiem czas intensywnych kontaktów państwo - Kościół katolicki. [opis wg taniaksiazka.pl].

Komisja Wspólna przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski, sięgająca korzeniami końca lat czterdziestych minionego stulecia, wciąż pozostaje jednym z najbardziej tajemniczych gremiów. W okresie PRL, szczególnie w latach osiemdziesiątych, to ciało porozumiewawcze odgrywało niepoślednią rolę w procesie normalizacji relacji państwo–Kościół; najbardziej wymiernym rezultatem jego prac w omawianej dekadzie były tzw. ustawy majowe. Ponadto na posiedzeniach Komisji wielokrotnie poruszano kwestie dotyczące sfery polityki wewnętrznej i zagranicznej Polski, kondycji kultury oraz stanu gospodarki. Po 1989 r. Komisja Wspólna stała się symbolem instytucjonalizacji relacji państwo–Kościół w naszym kraju i tym samym klamrą spajającą dwie epoki w dziejach polskiego Kościoła katolickiego. [ipn.gov.pl]

Dla władz komunistycznych najważniejsze było nie dobro obywateli, lecz wprowadzanie idei ateistycznych, tzw. świeckiego państwa i walka z Kościołem katolickim oraz innymi związkami wyznaniowymi. Dążyły do całkowitego podporządkowania sobie hierarchii kościelnej i uzależnienia jej działań od decyzji władz partyjno-państwowych. To leninowsko-marksistowska partia kreowała politykę wyznaniową państwa i rościła sobie prawo do decydowania o sumieniach i życiu religijnym obywateli. Niniejsza publikacja ma ukazać trudną drogę Kościoła katolickiego w kształtowaniu tożsamości narodu, jego wpływ na odzyskanie wolności i budowanie przyszłości na polskiej ziemi w drugiej połowie XX w. [opis z ipn.gov.pl]

Recenzowana praca stanowi kontynuację pierwszego tomu dotyczącego zakonów w czasach PRL. Ten drugi tom został poświęcony przede wszystkim polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989 odnośnie do działalności społecznej i duszpasterskiej zakonów męskich. [...] Ks. dr hab. Dominik Zamiatała ujął prezentowaną problematykę fachowo, zgodnie z zasadami nauk historycznych, nie zamykając przy tym pola do dalszych spostrzeżeń i przemyśleń. Jego opracowanie jest dysertacją rzetelną i nowatorską. Autor dał materiał do wielu naukowych przemyśleń i analiz. Dysertacja niniejsza pozwala lepiej ocenić działania władz nie tylko wobec zakonów, ale także znaczenie tych działań podejmowanych w tamtym okresie dla ograniczenia i wyeliminowania Kościoła z przestrzeni społecznej i zamknięcia go w przysłowiowej äkruchcie kościelnejö. Na podstawie przeprowadzonych przez siebie badań autor ustalił, że ta polityka nie była jednolita, ale ewoluowała od polityki wspierania w pierwszych latach powojennych poprzez politykę totalnej dyskryminacji, próbę likwidowania różnorodnej działalności zakonów, szykanowania i ograniczania ich w tym zakresie, po politykę nieprzeszkadzania i wykorzystania do swoich, z góry przyjętych celów. (z rec. ks. dr. hab. Waldemara Żurka)